آنچه درباره صندوق پروژه باید بدانیم

به طور خلاصه صندوق های پروژه به عنوان یکی از صندوق های تامین مالی با هدف جمع آوری سرمایه از سطح خرد جامعه جهت اختصاص دادن به ساخت و بهره برداری پروژه های تولیدی راه اندازی می شوند. در صندوق های پروژه، سرمایه گذاری ها معمولا در پروژه های بزرگی از جمله پتروشیمی، گاز، نفت و حتی پروژه های ریلی صورت می گیرند. سرمایه گذاری در صندوق پروژه مناسب افردای می باشد که قصد دارند در پروژه های بزرگ شرکت کنند و رضایت کاملی از حضور در ساختاری نظام مند دارند. این افراد می توانند از سود توسعه پروژه در پایان پروژه بهره مند شوند.

صندوق تامین مالی در حقیقت یکی از صندوق های سرمایه گذاری مشترک هستند که با هدف تامین مالی برای کسب و کارهای جدید و همچنین تامین مالی پروژه‌های مختلفی از جمله پروژه‌های عمرانی و ساختمانی تشکیل شده اند. صندوق تامین مالی به سرمایه گذاران این امکان را می‌دهد تا بتوانند برای پیش‌برد اهداف سرمایه گذاری و مالی‌ خود از مدیریت و تخصص اعضای صندوق استفاده ‎کنند و همچنین از کاهش ریسک سرمایه گذاری‌ ها و افزایش در نقدینگی بهره‌مند شوند. یکی از انواع صندوق تامین مالی، صندوق پروژه می باشد که در این مقاله قصد داریم به معرفی صندوق پروژه و بررسی اهداف، مزایا و معایب و همچنین نحوه عملکرد آن بپردازیم.

صندوق پروژه چیست؟

همانطور که گفته شد صندوق پروژه یکی از انواع صندوق تامین مالی می باشد که با کسب مجوز از سازمان بورس اوراق بهادار با هدف تامین مالی پروژه ها تاسیس می شود. این صندوق ها با جمع آوری وجوه سرمایه گذاران، آنها را به ساخت و بهره برداری پروژه های تولیدی مختلف تخصیص می دهند. به این ترتیب در طول دوران ساخت و بهره برداری پروژه ها، مسئولیت و مدیریت امور پروژه بر عهده شرکتی می باشد که با هدف اجرای پروژه تشکیل شده و تحت نظارت ارکان قانونی و نهادها فعالیت می کند. معمولا سرمایه گذاری ها در این صندوق در قالب پروژه هایی از جمله احداث کارخانه و نیروگاه و همچنین تبدیل نیروگاه گازی به سیکل ترکیبی – پتروشیمی و … شکل می‌گیرد.

عملکرد صندوق پروژه

صندوق پروژه برای تامین مالی و اختصاص دادن سرمایه، عملکرد پیچیده ای دارد که از چندین مرحله تشکیل شده است. این صندوق در گام اول اقدام به بررسی و تحلیل منطقی و علمی پروژه‌ها می کند و پس از رسیدن به نتیجه نهایی در رابطه با پروژه‌های معرفی شده، برای پروژه‌های متنوع انتخاب شده‌، فرآیند تامین مالی را شروع می‌کند. همانطور که ذکر شد مسئولیت و مدیریت پروژه به طور کامل بر عهده شرکت تعریف کننده پروژه می‌ باشد و صندوق پروژه به تامین مالی و سرمایه گذاری در آن می‌پردازد. سپس سودی را از محل سرمایه گذاری شده کسب و در نهایت اقدام به تقسیم آن در واحدهای سرمایه گذاری افراد سرمایه گذار حاضر در صندوق می‌کند. در اساسنامه و امید نامه صندوق، میزان کارمزدها و درصدهای اعضا و ارکان صندوق به طور کامل توضیح داده شده است.

هدف صندوق های پروژه

صندوق های پروژه با اهداف متعددی راه اندازی می شوند که در ادامه به معرفی این اهداف می پردازیم. تقویت بازار اولیه هدف اصلی از ایجاد صندوق های پروژه می باشد. هدف دیگر نیز هدایت نقدینگی به سمت پروژه هایی با توجیه اقتصادی می باشد. از دیگر اهداف صندوق های پروژه، استفاده از ظرفیت موسسات رتبه‌بندی اعتباری هم در رتبه‌بندی پروژه‌ها و هم در ارزیابی ریسک اعتباری می باشد.

روند کار صندوق های پروژه

صندوق های پروژه به صورت یک شرکت سهامی خاص در همان اول کار ایجاد می شوند و پس از کامل شدن پروژه از صورت سهامی خاص تبدیل به سهام عام می شود. سپس در بورس و یا به شکل دیگری و خارج از بورس ارائه می شود. فعالیت صندوق بعد از عرضه در سهام تمام می شود و سرمایه گذارانی که برای راه اندازی پروژه ها، سرمایه خود را در صندوق قرار داده بودند، به اندازه میزان سرمایه خود، در پروژه شریک می شوند.

نحوه سرمایه گذاری در صندوق پروژه

برای سرمایه گذاری در این صندوق باید شرایط خاصی مهیا باشد که شامل این موارد می باشد:

1- داشتن سن قانونی

2- دریافت کد معاملاتی

3- عضویت در یکی از کارگزاری های مجاز

الزامات تشکیل صندوق پروژه

برای شروع فعالیت صندوق، ابتدا باید طرح پروژه را مطرح و همچنین ارکان صندوق را هم قبل از تشکیل صندوق، معرفی کرد. سپس می‌توان اقدام به دریافت مجوز تاسیس از سازمان بورس کرد و در مرجع ثبت شرکت‌ها، می توان شرکت را به ثبت رساند. پس از این که مجوز فعالیت از سازمان بورس اوراق بهادار دریافت شد، می توان صندوق را تاسیس کرد. سپس این صندوق برای تاسیس شدن باید اقدام به فروش واحدهای سرمایه گذاری کند. روند و الزامات تشکیل این صندوق را در ادامه به صورت فهرست وار و به ترتیب ارائه کرده ایم.

1- ارائه طرح توجیهی و ارکان پروژه

2- دریافت مجوز تاسیس از سازمان بورس

3- ثبت شرکت نزد مرجع ثبت شرکت‌ها

4- دریافت مجوز فعالیت از سازمان بورس

5- تاسیس صندوق

6- به فروش رساندن واحدهای سرمایه گذاری

7- تاسیس شرکت پروژه

8- اجرا پروژه

9- اتمام پروژه و تبدیل شرکت به سهامی عام

10- تخصیص سهام به سرمایه گذاران (انجام تصفیه صندوق)

مزایای صندوق پروژه

تشکیل این صندوق مزایای متعددی دارد که عبارتند از:

1) نظام مندی در سیستم

2) سرعت زیاد ساختار

3) تامین مالی صنایع و پروژه‌های مختلف

4) بازدهی مناسب

5) صرفه جویی

معایب صندوق پروژه

صندوق‌های پروژه در کنار مزایای متعددی که دارند، معایبی نیز به همراه دارند، از جمله اینکه انتقال دارایی شرکت پروژه معمولا باید به صندوق‌های سرمایه‌گذاری صورت بگیرد و بعد از ابطال، مالیات بر فروش دارند، یعنی هم در زمان ابطال پروژه و هم زمان انتقال دارایی‌های شرکت به پروژه این مالیات دریافت می شود. همچنین قیمت بهای تمام شده تأمین مالی، به دلیل وجود این نرخ مالیات بر فروش، افزایش می یابد. از دیگر معایب این صندوق طولانی بودن فرآیند اخذ مجوز از سازمان بورس و سایر نهادهای ذیربط می باشد که نیاز است این فرآیند تسهیل شود. بنابراین در پروژه های مختلف، اثری از صندوق های پروژه دیده نمی شود.